Newsletter

Chcesz otrzymywać najnowsze informacje z regionu, nowo dodanych obiektach turystycznych? Zostań subskrybentem naszego newslettera!


(*) - pole obowiązkowe

Statystyka

  • Wszytkich: 7208023
  • W tym roku: 92771
  • W tym miesiącu: 32412
  • Dziś: 553
  • Online: 17

Starachowice

Starachowice - miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim. Położone na pograniczu Gór świętokrzyskich i Przedgórza Iłżeckiego. Leży w dolinie rzeki Kamiennej i jest otoczone rozległymi lasami - pozostałością Puszczy świętokrzyskiej.

Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Styków. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa kieleckiego. Według danych z 30 czerwca 2013 miasto miało 51 433 mieszkańców

 

Historia

W miejscu obecnych Starachowic istniała kuźnica, dzierżawiona w XVI wieku przez Starzechowskich, stąd prawdopodobnie nazwa miejscowości. Obok kuźni na terenie obecnego miasta istniało miasto Wierzbnik (dziś stanowiący starówkę Starachowic).

Do 1817 r. osada stanowiła własność zakonu cystersów z Wąchocka, którzy w 1789 r. zbudowali tu wielki piec. W 1815 r. hutę przejął rząd Królestwa Polskiego. W 1 połowie XIX w. Starachowice stały się największym ośrodkiem przemysłu metalowego w Królestwa Polskiego, częścią tzw. Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego, wg planu Stanisława Staszica - rozbudowy przemysłu żelaznego wzdłuż rzeki Kamiennej z głównym ośrodkiem w Starachowicach (1817 r.) realizowanego pod kierunkiem Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. W 1899 roku uruchomiono wielki piec, osada stała się ważnym ośrodkiem wydobycia i hutnictwa żelaza. W 1939 roku połączono Wierzbnik, osadę fabryczną Starachowce oraz wieś Starachowice i utworzono Starachowice-Wierzbnik, od 1949 roku Starachowice. W dwudziestoleciu międzywojennym Starachowice były ważnym ośrodkiem przemysłu zbrojeniowego, z racji swojego położenia w Centralnym Okręgu Przemysłowym, odbywała się tu produkcja licencjonowanych dział "Bofors". Działały liczne kopalnie rud żelaza, huta (stąd herb miasta skrzyżowane narzędzia hutnicze i górnicze) do której gęstą siecią kolei wąskotorowej dowożono rudy z okolicznych kopalń. W czasie II wojny światowej w Wierzbniku (zamieszkiwanym w dużej części przez Żydów) utworzono getto, po jego likwidacji w 1942 roku Żydów przewieziono do obozów w Auschwitz-Birkenau i Treblince. Na pamiątkę bitwy o Starachowice stoczonej we wrześniu 1939 roku przy jednym z ważniejszych skrzyżowań stoi armata wojenna upamiętniająca bohaterów miasta. Po wojnie w 1948 roku w Starachowicach utworzono Fabrykę Samochodów Ciężarowych "Star" im. Feliksa Dzierżyńskiego. FSC "STAR" przez lata była głównym pracodawcą w mieście, zatrudniała ponad 20 tysięcy robotników. To dzięki niej Starachowice dynamicznie się rozwinęły i rozbudowały, powstały liczne osiedla mieszkaniowe o wysokim standardzie. Miasto było ważnym ośrodkiem motoryzacyjnym w PRL. Oprócz FSC, działały również inne zakłady, tj. jedyny w Polsce Zakład Topienia Bazaltu (prowadzi produkcję do dziś), Starachowickie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego (jeden z trzech największych w tym czasie zakładów tartacznych w Polsce), oraz do 1968 roku działał wielki piec. Jednak wraz z upadkiem centralnie zarządzanej gospodarki, upadła monokultura zatrudnienia. FSC "STAR" tak jak była przyczyną sukcesu gospodarczego Starachowic, tak stała się przyczyną problemów miasta. Załamanie eksportu na przełomie lat 80. i 90. XX wieku do krajów bloku wschodniego, spowodowało znaczne zwolnienia. Fabryka przyniosła miastu falę bezrobocia, sama w latach 90. miała kilku właścicieli, zakład podzielono. W końcu lat 90. właścicielem został koncern MAN, obecnie w fabryce MAN Bus produkowane są szkielety autobusów. Również w tym czasie w mieście utworzono Specjalną Strefę Ekonomiczną "Starachowice", dzięki której liczba bezrobotnych spadła.

W ostatnich latach, głównie dzięki funduszom Unijnym poczyniono wiele inwestycji podnoszących standard życia. Wybudowano nowy kryty basen, zainwestowano w zieleń miejską i przestrzeń publiczną (Pasaż Staszica), zadbano o skałki w centrum miasta - stanowiące pomnik przyrody. W na początku 2012 roku rozpoczęła się, wyczekiwana przez mieszkańców modernizacja najstarszej części miasta - Rynku miejskiego (stanowi część Wierzbnika).


Starachowice leżą pomiędzy drogami krajowymi nr 7/E77 oraz 9/E371. Przez miasto równoleżnikowo przechodzi droga krajowa nr 42, do niej, południkowo dochodzą drogi wojewódzkie 744 (ul. Radomska) z północy oraz 756 z południa. Miasto posiada dobrze rozwiniętą sieć drogową. Przełomowym momentem dla miasta było otwarcie w 2000 roku trasy północ-południe - Alei Kardynała Stefana Wyszyńskiego- przechodzącej w znacznej długości wiaduktem nad rzeką i doliną rzeki Kamiennej. Dzięki temu połączeniu znacznie skrócił się czas podróży pomiędzy południem, a północą miasta. Podobne połączenie planowane jest w zachodniej części miasta, co znacznie odciążyłoby bardzo uczęszczaną ul. Radomską, i starą część miasta zwaną Starachowice Dolne. Transport miejski obsługiwany jest przez Miejski Zakład Komunikacyjny w Starachowicach na 30 stałych liniach miejskich i podmiejskich. Poza tym funkcjonują również przewozy prywatne, jak i komunikacja PKS (PKS Starachowice) obsługująca okoliczne miejscowości, jak i oferująca połączenia z większymi miastami Polski.

Przez miasto przebiega również linia kolejowa nr 25 (Łódź Kaliska - Dębica), na jej trasie funkcjonują przystanki Starachowice (przystanek kolejowy), Starachowice Wschodnie, oraz Starachowice Michałów. Miasto posiada połączenie kolejowe m.in. z Warszawą (Warszawa Wschodnia - Przemyśl) oraz z Krakowem przez Kielce (Ostrowiec świętokrzyski - Kraków). Ponadto na trasie Ostrowiec świętokrzyski - Starachowice - Skarżysko-Kamienna - Kielce kursuje szynobus świętokrzyskiego oddziału Przewozów Regionalnych. W przeszłości, Starachowice posiadały bardzo bogatą sieć kolei wąskotorowych wykorzystywanych głównie w celach przemysłowych. Większość linii rozebrano, do lat 80. XX wieku funkcjonowała także pasażerska linia na trasie Starachowice Wschodnie Wąskotorowe - Iłża. W 2004 roku kolejkę reaktywowano na odcinku Starachowice WW - Lipie, obecnie kolejka funkcjonuje w okresie wakacyjnym. W planach jest reaktywacja kolejki na całej linii.

W 2009 otworzono oficjalnie sanitarne lądowisko przy ul. Radomskiej 70.


Przyroda

Starachowice są położone wśród borów i lasów zarządzanych i administrowanych przez Nadleśnictwo Starachowice i Nadleśnictwo Skarżysko-Kamienna. Od strony północnej są to tzw. Lasy Starachowickie, natomiast tereny od strony zachodnio-południowej są częścią Sieradowickiego Parku Krajobrazowego.

Pierwsze badania nad prostoskrzydłymi na terenie Wierzbnika rozpoczął w 1930 roku Władysław Szeliga - Mierzeyewski. W ostatnim 30 leciu (lata 80., 90. XX wieku i lata 2000-2010) wielu pasjonatów przyrody badało m.in. na potrzeby atlasów i monografii faunistycznych - ptaki, motyle i ważki.

Spośród roślin rosnących na omawianym terenie, na uwagę zasługują cztery prawnie chronione gatunki storczykowatych Orchidaceae sp., tj. listera jajowata Listera ovata, podkolan biały Platanthera bifolia, kruszczyk błotny Epipactis palustris oraz stoplamek (storczyk) szerokolistny (kukułka szerokolistna) Dactylorhiza majalis. Przez Starachowice (stary Wierzbnik) przepływa rzeka Młynówka, która porośnięta jest lasem łęgowym[7]. W miejscu tym stwierdzono stanowiska chronionych roślin, a mianowicie rośnie tu czosnek niedźwiedzi Allium ursinum oraz parzydło leśne Aruncus sylvestris.

Z ptaków stwierdzono tu bociana czarnego Ciconia nigra. Stwierdzono też wiele gatunków bezkręgowców m.in. prostoskrzydłe (szarańczaki i pasikoniki), motyle, ważki i chrząszcze.

Spośród stwierdzonych tu wszystkich prawnie chronionych gatunków gadów i płazów należy wymienić: zaskrońca, żmiję zygzakowatą, jaszczurkę zwinkę, padalca, traszkę górską, gatunki żab zielonych, żabę trawną, ropuchę szarą.

 

Turystyka i rekreacja

Starachowice są punktem początkowym:

zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Łącznej,
żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Iłży,
czarnego szlaku turystycznego prowadzącego na Wykus,
czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Wąchocka,
żółtego szlaku rowerowego "Leśne dukty"

Przez Starachowice przechodzi:

czerwony szlak turystyczny prowadzący ze Skarżyska-Kamiennej do Kałkowa.
czarny szlak rowerowy prowadzący ze świętomarzy do Iłży.
niebieski szlak rowerowy prowadzący ze Skarżyska-Kamiennej do Ostrowca świętokrzyskiego

Na terenie miasta znajdują są trzy zbiorniki wodne:

zbiornik wodny "Pasternik" (podzielony groblą na dwie części: rekreacyjną i ujęciową)
kąpielisko "Zalew Lubianka"
kąpielisko "Zalew Piachy"

Zabytki, co warto zobaczyć.

- Zespół zakładu wielkopiecowego z XIX w. w Starachowicach

  • wielki piec wraz z halą spustową
  • hala dawnej maszynowni, ob. łaźnia
  • dwie hale odlewnicze, ob. cegielnia
  • dmuchawa parowa
  • kotłownia
  • dawny budynek administracyjny
  • kanał górny i dolny

Dzisiejszy krajobraz założenia staszicowskiego "ciągłych fabryk żelaza na rzece Kamiennej" tworzą pozostałości klasycystycznych budowli: hala lejnicza aranżowana na cele wystawiennicze, maszynownia z warsztatami artystycznymi oraz tarasowe założenie hutnicze i obiekty układu hydrotechnicznego z podziemnym sklepionym kanałem wodnym o długości 240 m.

Wielki piec z XIX w. - najstarsze budynki z ok. 1840 r., większość obiektów technicznych z okresu gruntownej przebudowy, ukończonej w 1899. W ruinie znajduje się jeden z najstarszych budynków dawnej dyrekcji huty; całość zakładu metalurgicznego i towarzyszące mu urządzenia techniczne: wieża wyciągowa, nagrzewnice powietrza, odpylniki gazu wielkopiecowego, kotłownia oraz zasługująca na szczególną uwagę maszyna parowa - eksponat Powszechnej Wystawy światowej w Paryżu 1889 r., tworzą jedyny zachowany w Europie kompletny hutniczy ciąg technologiczny.

- budynek administracyjny dozorcy hutniczego z ok. 1840 r. (obecnie Muzeum Regionalne PTTK oraz siedziba i schronisko PTTK)
- budynek mieszkalny z ok. 1840 r. przy ul. Sportowej, należący niegdyś do osiedla fabrycznego przy zakładzie wielkopiecowym.
- kościół pw. św. Trójcy, wzniesiony w 1681 r., gruntownie przebudowany w końcu XIX w.
- Starachowicka Kolej Dojazdowa (Wąskotorowa) - wszystkie tory, rozjazdy i przepusty.
- Budynek dawnej poczty przy ul. Spółdzielczej z 2 poł. XIX w. Był to pierwszy, poza kościołem, murowany budynek w dawnym mieście Wierzbnik
- cmentarz żydowski, jeden z największych w regionie, powstał pod koniec XIX wieku i funkcjonował do 1946 roku.
- cmentarz katolicki przy ul. Iłżeckiej, założony ok. 1860, zachowało się około 30 nagrobków z XIX w., m.in. Józefa Szajbo, zarządcy zakładu metalurgicznego w Brodach Iłżeckich, oficera w powstaniu styczniowym 1863.
- dawny zespół fabryczny z 1 połowy XIX w. w dzielnicy Michałów.
- zwarty zespół zabudowy mieszkalnej i usługowej z okresu międzywojennego, obejmujący dom dyrektora zakładów zbrojeniowych (obecnie przedszkole), budynek nadleśnictwa (obecnie w użytkowaniu Związku Harcerstwa Polskiego, dom kultury, kolonię urzędniczą i kolonię robotniczą. Cenny drewniany kościół pw. Wszystkich świętych spłonął w latach 80. XX w. Z kościoła ocalały malowane temperą na desce obrazy autorstwa Zofii Baudoin de Courtenay.

 

....
Inne portale:
noclegi na Jurze noclegi na Suwalszczyźnie noclegi w Beskidach noclegi w Sudetach